آتش نشانی در بندر

برای یک عملیات اطفاء موثر و موفق آتش نشانان بایستی با موضوعاتی نظیر :

- ساختمان و انواع کشتی ها
- وسایل و ابزار اطفاء حریق موجود در کشتی
- ارتباطات بین واحدها و مواردی مانند دستورالعملهای اضطراری و مسئولیت کنترل حادثه
- اصول غوطه وری و تعادل

آشنایی کافی داشته باشند . در غیر این صورت عملیات مبارزه با حریق می تواند خطرناکتر ازحریق بوقوع پیوسته باشد . دانستن محلهای انبارش مواد در کشتی ها که در بحث ساختمان کشتی مورد بررسی قرار می گیرد نقش مهمی در عملیات اطفا دارد در این راستا دانستن وضعیت فعلی کشتی که در حال تخلیه می باشد یا بارگیری نیز موضوع مهمی می باشد که بایستی به آن توجه نمود.

 

1- استراتژی و تاکتیک

هرچند عوامل اطفاء در اکثر کشتی ها تقریباَ یکسان می باشد اما در پاره ای موارد با توجه به محموله ای که در کشتی بارگیری می شود امکان استفاده از این عوامل محدود می گردد . به عنوان مثال در صورت حمل Teal در کشتی امکان استفاده از آب برای اطفاء منتفی می باشد . بهمین دلیل اولین اقدام تیم آتش نشانی در بدو ورود به کشتی تماس بافرمانده یا افسر ارشد کشتی می باشد . در همین راستا افسر آتش نشان بایستی موضوعاتی مانند نوع کشتی، بارکشتی، اقدامات انجام شده در خصوص مبارزه با حریق و اقدامات در حال انجام را با فرمانده کشتی مرور نماید این موضوعات می تواند در بر گیرنده اطلاعات زیر باشد:

- آیا آمار گیری از پرسنل انجام شده است؟ آخرین بار افراد در کجا دیده شده اند؟
- حریق در کجا واقع شده است؟
- اطلاعات کاملی در خصوص موادی که در مجاورت حریق انبار شده اند.
- راههای دسترسی به محل.
- وضعیت سیستمهای اطفا حریق کشتی دستی/اتوماتیک
- آیا موتورهای اصلی و کمکی کارآیی دارند؟

- آیا سیستم تهویه کار می کند؟

معمولاَ لوازم اطفا حریق موجود در کشتی قابل استفاده می باشند ولی چنانچه این سیستم کارآیی خود را از دست داده باشد تیم آتش نشانی بایستی از لوازم خود استفاده نماید در این حالت پرسنل کشتی می توانند بصورت راهنما با تیم آتش نشانی همراه بوده و در راه اندازی پمپها، درها و نظایر آن همکاری نمایند . به هر حال آتش نشانان بایستی ارزیابی ریسک دینامیک را به خاطر داشته و از آن در تاکتیهای تهاجمی و دفاعی خود بهره بگیرند.

2- عوامل اطفاء حریق

انتخاب عامل اطفا تصمیم بسیار مهمی است که توسط فرمانده عملیات و با توجه به اطلاعات افسر یا فرمانده کشتی اخذ می شود . در دسترس بودن، زمان و مکان استفاده موضوعاتی است که در انتخاب عامل اطفا مهم می باشند.

2-1 آب
حضور سریع آتش نشانان در صحنه حادثه یعنی حفظ شانس استفاده از مقدار کمتر عوامل اطفا و همچنین کاهش تخریب های ناشی از استفاده از آب.جهت جلوگیری از آلودگی کشتی و بار درون آن بهتر است از آب تازه - و نه آب دریا - استفاده شود. استفاده از آب آتش نشانی بصورت مه پا ش در اطفاء حریق کشتی بویژه برای خنک کردن اسکلت درونی کشتی و پیشگیری از تغییر شکل پوسته بسیار موثرتر می باشد از سویی استفاده از مه پاش در خصوص کشتی های حامل غلات بسیار مفید می باشد چرا که در صورت استفاده از جت امکان بروز انفجار غبا ر وجود دارد، با این حال برای خنک کردن بدنه خارجی جت می تواند مفید تر باشد.

2-2-2 کف آتش نشانی

در استفاده از کف (Foam) نوع کف انتخابی بسیار با اهمیت می باشد. کف های آتش نشانی در سه نوع کم گستر ش، گسترش متوسط و گسترش بالا قابل استفاده می باشند . کف های کم گسترش و گسترش متوسط در سیستمهای ثابت کشتیها استفاده گسترده ای داشته و دارند.

2-2-3 سیستم های نوین اطفای حریق اتوماتیک  پایروژن ایروسل

سیستم های پایروژن ایروسل که امروزه وارد بازار ایران شده است بدلیل حجم کم ، سرعت عملکرد بالا ، غیر سمی بودن و بی ضرر برای انسان ، محیط زیست و تجهیزات ، بهترین پیشنهاد برای اطفای حریق در کشتی ها و وسایل حمل و نقل دریایی به شمار می روند. این سیستم ها با قدرت عملکرد بسیار بالایی که دارند تمام مزایای سیستم های قبلی را پوشش داده و حتی 3 برابر موثر تر نیز موثر تر نیز می باشند.

3- تکنیک و تاکتیک

هنگام بروز حریق در کشتی بدلیل تبادل حرارت بسیار بالای فلز سطح وسیعی از کشتی به سطح داغ تبدیل میشود . بنابراین ورود به این محدوده برای آتش نشانان بسیار سخت و طاقت فرسا خواهد بود . همچنین علاوه بر گرمای محیط بدلیل انباشت دود در اتاقها و راهروها تحرک در این محدوده بسیار سخت خواهد بود.در این حالت برای ورود به اتاقها و محوطه هایی نظیر موتورخانه و ... بایستی تیم آتش نشانی و بویژه افسر مسئول (O.I.C) تحلیل کامل و مناسبی از وضعیت موجود کشتی داشته باشد . مواردی که بایستی در نظر گرفته شود عبارت است از :

- نقشة کشتی
- محل بروز حریق
- راههای دسترسی
- سیستم تهویه
- تعداد پرسنلی که در محل حادثه گرفتار شده اند
- مواد یا لوازمی که در مجاورت محل حادثه وجود دارد.

برای ورود به محوطه حریق بویژه اگر حریق در طبقات کشتی روی داده باشد استفاده از طناب راهنما ( 1)، رعایت قوانین ورود ( 2) و استفاده از BA بسیار مهم و حیاتی می باشد.

4- استفاده از Guide line

طناب راهنما یا Guide Line به تیمهای امدادی کمک می کند تا مسیر خود در ورود و خروج به محل حریق را پیدا کنند و با مشکلاتی نظیر اتمام هوای تنفسی و نظایر آن مواجه نگرد د . عدم رعایت مقررات مربوط به ورود و استفاده از BA می تواند باعث کشته شدن آتش نشانان گردد. دود منتج از حریق باعث می شود حس بینایی تیم آتش نشانی بطور کامل از کار افتاده و ایشان مجبور به استفاده از سایر حواس خود خواهند بود . در حال حاضر هیچگونه فعالیتی در این زمینه در آتش نشانی های بنادر کشور اجرا نمی شود و پرسنل به صورت بسیار خطرناکی اقدام به اطفا می نمایند در این راستا می توان به حریق های روی داده در لایروب سومار، کشتی متروکه مستقر در بندر امام [ 1] و کشتی Spring Glory در پتروشیمی بندر امام اشاره نمو د[ 2]. در عملیات اطفاء این کشتی ها و بویژه مورد کشتی متروک بندر امام کشتی در فاصلة چند صد متری اسکله در Deck میانی و در یکی از کابین ها دچار حریق شده بود. تیم آتش نشانی بدون وسیله و حتی بدون FirKit با استفاده از دو فروند کشتی سبک به محل حادثه مراجعه نموده و بدون استفاده از Guideline از Upper Deck به Lower Deck رفته و اقدام به اطفاء نمود. در اینجا عدم هماهنگی بین تیم درون کشتی و تیم مستقر در کشتی آتش خوار بدلیل دوگانگی فرماندهی بوضوح قابل تشخیص بود. خوشبختانه بدلیل مجاورت کانون حریق به پله های ارتباطی امکان مبارزه با حریق وجود داشت اما در صورت عمیق بودن کانون حریق و قرار گرفتن آن در میانه های کشتی آیا تیم آتش نشانی امکان یافتن مسیر بازگشت را با توجه به عدم وجود نور و دود گرفتگی مسیر داشت؟ در مقررات مربوط به ورود فقط چهار روش ورود وجود دارد که عبارتند از:

Rapid Deployment -1
Stage 1 -2
Stage 2 -3
Main Control -4

Rapid Deployment 1-4

زمان و نحوه استفاده از این روش ورود بقرار زیر می باشد.
- تعداد پرسنل تیم عملیات محدود باشند.

- فقط 2 نفر با پوشیدن BA مجاز به ورود به محل حریق می باشند.

- فرد یا افرادی در معرض خطر جدی باشند و برای انجام عملیات امداد مجبور به ورود باشند.

- با ورود بتوانیم خطر بزرگی را مهار نماییم.

در این حالت نیز تمامی اطلاعات مربوط به Entry Team روی برگه های خاصی ثبت می شود. در این برگه نام شخصی که وارد می شود ،فشار سیلندر و زمان ورود مدت زمانی که می توانند درمحل باشند نیز محاسبه و روی BA Control Board ثبت میگردد.

Stage 2-4

زمان و نحوه استفاده از این روش بقرار زیر می باشد:

- حادثه زیاد بزرگ نباشد.

- بیش از 2 نقطه ECP وجود نداشته باشد.

- تعداد افرادی که BA استفاده می کنند بیش از 10 نفر نباشد.

ثبت اطلاعات همانند روش قبلی می باشد ولی وظائف ECO و OIC بسیار سختتر و مهمتر میباشد.

Stage 23-4

زمان و نحوه استفاده از این روش به قرار زیر می باشد.

- حادثه از Stage1 بزرگتر باشد.

- بیش از ECP2 مورد نیاز باشد

- بیش از 10 نفر BA استفاده نمایند.

- از Branch Guide Line استفاده شود.

در این حالت ECO علاوه بر موارد موجود در Stage1 وظائف دیگری نظیر مشخص نمودن Guideline ها و... را نیز به عهده خواهد داشت.

Main Control4-4

- ECP بیش از Stage2 باشد.

- تعداد پرسنلی که BA استفاده می کنند زیاد است یا

- دقت و هماهنگی بیشتری در ورود و کنترل نیاز است.

5 - کشتی های کانتینری

کانتینرها معمولا در محل بارگیری بسته و Seal می شوند و کمتر دیده شده که حریقهای بیرونی منجر به حریق درونی کانتینرها شود هر چند نمی توان این موضوع را نادیده انگاشت . عمده دلایل حریق کانتینرها واکنش مواد درونی آن می باشد که بدلیل نشت با یکدیگر یا با هوا واکنش داده و ایجاد مشکل می نماید این موضوع در حادثه کشتی کانتینری هلند به وضوح دیده شد . بعضی از کشتی ها و تعدادی از ایستگاههای آتش نشانی با ایجاد سوراخ در دیواره کانتینرهای مشکوک اقدام به تزریق آب به صورت اسپری یا دی اکسید کربن به درون کانتینر می نمایند. اما پیشنهاد ما برای بار دیگر قرار دادن کپسول های اطفا حریق اتوماتیک پایروژن ایروسل در درون کانتینر می باشد ، این روش بهترین و سریع ترین و به صرفه ترین روش برای پیشگیری از حریق درون کانتینر می باشد که در صورت استفاده از این روش با مشکلاتی که در زیر بیان می شود مواجه نخواهید شد:

مشکلات موجود در اطفاء حریق کانتینری عبارت است از:

- تهویه با توجه به چیدمان کانتینرها مشکل خواهد بود.

- چنانچه Guide Rail ها بدلیل گرمای حریق قطع شوند امکان جابجایی کانتینرها از بین می رود.

- تعدادی از کانتینرها مجهز به سیستم سرمایش می باشند.

- امکان دارد تعدادی از کانتینرهای روی Deck تعادل خود را از دست بدهند و بطریق خطرناکی قرار گیرند.

- ورود اولیه به کشتی بدلیل High Freeboard و Single Gangway با مشکل مواجه خواهد بود.

آمادگی برای واکنش

برنامه ریزی برای آمادگی و واکنش در شرایط حریق کشتی بویژه در دریا بایستی حداقل شامل مراحل زیر باشد:

- طریقه اطلاع رسانی و آژیرهای خطر
- میزان تاثیر نیروهای درون کشتی
- کانالهای ارتباطی و ارتباطات
- سازماندهی اولیه پرسنل
- هلیکوپتر یا قایق تندرو جهت اعزام تیم آتش نشانی
- عملیات امداد و نجات و روش حمل مصدومین احتمالی به ساحل
- کنترل حرکت کشتی ها در مسیر حادثه
- ارزیابی ریسک جهت برخورد با مواد خطرناک درون کشتی
- روش ایاب و ذهاب به کشتی
- لوازم مورد نیازی که بایستی به محل حادثه حمل شود.
- حداقل نفرات مورد نیاز
- حداقل نفرات جایگزین
- تغذیه مورد نیاز
- مترجم در صورت نیاز

 

ایمنی آتش نشانان در اطفاء حریق یکی از مهمترین موضوعاتی است که بایستی به آن توجه گردد چرا که آتش نشان آسیب دیده و از کار افتاده نه تنها نمی تواند وظیفه خود را انجام دهد باعث ایجاد مزاحمت در عملیات نیز خواهد شد . استفاده از روشهای علمی و عملی آتش نشانی در بنادر و دریا باعث ایجاد امنیت بیشتری در منطقه تحت نظر سازمانها خواهد شد و آسیبهای منتج از عملیاتهای امدادی را به حداقل خواهد رساند علاوه بر سیانت از سرمایه های سازمان اموال مشتری را نیز بیمه خواهد نمود.