دي اكسيدكربن گازي است غير قابل احتراق، بي بو، غير سمي و سنگين تر از هوا،داراي چگالي 1.5 كه هادي برق نيست. طرز عمل آن هنگام اطفاء با مكانيسم هاي خفه كردن رقيق كردن اكسيژن هوا و سرد كردن آتش مي‌باشد.
دي‌اكسيدكربن هنگام تبديل فاز به ازاي يك كيلوگرم مايع، به 0.56 متر مكعب گاز افزايش حجم پيدا مي كند.
به عبارت ديگر يك پوند CO2 مي تواند 8 فوت مكعب گازايجاد كند. اين نسبت به صورت حجمي در هنگام تغيير فاز (مايع به گاز) حدود 450برابر است.

تغيير فاز از مايع به گاز نيز گرماي قابل توجهي را جذب مي كند لذا اين خاموش كننده مي تواند نقش سردكننده را نيز ايفا نمايد.
اين گاز در مواقعي كه ماده سوختي قادر به توليد اكسيژن براي ادامه حريق است كاربرد مؤثري ندارد.

از ديگر خصوصيات گاز CO2 اين است كه باعث خسارت به مواد و تجهيزات موجود در محيط حريق نمي شود لذا در مواردي كه مواد با ارزش دچارحريق شده اند، بسيار مناسب تر از آب و پودر است.

CO2 در اطفاء حريق هاي الكتريكي و الكترونيكي بر پودر ارجحيت دارد زيرا بدليل عدم وجود مواد باقيمانده باعث اتصال يا خرابي در سيستم هاي حساس نمي گردد.
CO2 مورد استفاده براي اطفاءحريق بايد داراي خلوص 99.5% و رطوبت كمتر از 0.01% و مواد روغني كمتر از ppm 10 باشد. مخازن CO2 بايد از نظر مكانيكي مقاوم و مطابق با استاندارد باشند و در نوع با فشار پايين تا 350 psi و در نوع فشار بالا تا 750 psi تحمل فشار داشته باشند. اين مخازن بايد لااقل هر 5 سال يكبار از نظر مكانيكي موردآزمايش هيدرواستاتيك قرار گيرند.

سيلندرهاي مور استفاده در شبكه مبتني بر CO2 در ظرفيت هاي 30 و 45كيلوگرمي ساخته مي شوند.
تراكم CO2 موردنياز براي خاموش نمودن آتش در هواي مجاور حريق متناسب با نوع و خصوصيات ماده در حال اشتعال است ليكن بطورعمومي براي تمام حريق ها بايستي تراكم آن در هوا حداقل 34% باشد. براي هر متر مكعب از فضاي مورد اطفاء بايد حداقل 0.68 kg خاموش‌كننده CO2 در نظر گرفته شود. اين نسبت براي انواع حريق و مشخصات مكان مورد اطفاء و همچنين اهميت مواد در حال اشتعال مي تواند تا 1.5 kg به ازاي هر مترمكعب ازفضاي احتمالي حريق افزايش يابد.
تراكم موردنياز براي خفه كردن در حريق هاي سطحي حداقل بايد براي مدت يك دقيقه و براي حريق هاي عمقي حداقل 7 دقيقه بايستي حفظگردد. لذا در مواردي كه فضاي موردنظر داراي دريچه‌ها يا منافذ نشتي باشد ميزانتكميلي براي خاموش كننده موردنياز بايد اضافه گردد.

به كارگيري CO2 در سيستم هاي شبكه اي اطفاء حريق به صورت اتوماتيك يا نيمه اتوماتيك به صورت هاي زير است
:
اطفاء عمومي
اطفاء موضعي

سيستم نيمه دستي

سيستم اطفاءحریق عمومي
در اين سيستم يك شبكه متصل به مخازن CO2 طراحي مي گردد كه پاشش آن توسط افشانه هاي مخصوص در كل حجم يا فضاي محل موردنظر انجام مي شود. در اين روش ميزان ماده خاموش كننده بايد به حدي باشد كه تراكم موردنياز را براي خفه كردن حريق تامين نمايد. در اينجا پاشش CO2 باعث رقيق شدن اكسيژن هواو نهايتاً خاموش شدن آن مي گردد. اين روش براي مكان هايي مناسب است كه محوطه مورداطفاء بسته يا قابل بسته شدن باشد زيرا در صورت وجود دريچه ها يا روزنه هاي بزرگ،ميزان اتلاف گاز زياد بوده و مؤثر نخواهد بود. كمترين تراكم گاز CO2 براي اطفاء حريق سطحي 34%است. اين تراكم حداقل بمدت يك دقيقه بايستي در محل حريق حفظ گردد.

محاسبات سيستم اطفاء عمومي
در طراحي سيستم اطفاء عمومي و موضعي محدوده دمايي عملكرد آن بين حداقل 29-تا 66 درجه سانتيگراد مي باشد. مراحل محاسباتي براي اطفاء عمومي و موضعي شامل مراحل زير است:
مرحله اول:محاسبات ميزان خاموش كننده موردنياز

در قدم اول براي تعيين وزن مايع CO2 مورد نياز براي اطفاء باتوجه به تراكم موردنظر ضريب نسبت افزايش حجم آن براي 34% و متناسب با سرعت گسترش حريق و اهميت محل و تجهيزات و ساير ملاحظات بين 0.86 تا 1.5 كيلوگرم به ازاي هرمتر مكعب از مكان مورد اطفاء تعيين مي گردد براي حريق هاي عمقي و مواردي كه درصدبالاتري را طلب مي كنند،اين نسبت تا 2.5 كيلوگرم به ازاي هر متر مكعب قابل افزايش است.

علاوه بر حجم محل موردنظر، عوامل مداخله كننده ديگري در تعيين مقدار CO2 دخالت دارند كه مهمترين آنها ارتفاع محل از سطح دريا و دماي محيط مي باشد.
حجم مخصوص CO2 در دماهاي مختلف تابع جرم مخصوص است و جرم مخصوص نيز جرم واحد حجم مي باشد. براي گاز CO2 در دماي 20 درجه سانتيگراد جرم مخصوص معادل 1.96 و حجم مخصوص كه عكس آن مي باشد برابر با 0.51 است.
سيستم اطفاء موضعي

اين شبكه به صورت ثابت ولي موضعي طراحي مي گردد. مزيت آن به كارگيري مقداركمتري از ماده خاموش كننده براي خاموش نمودن حريق در منشاء آن و سرعت عمل و مؤثربودن روش مي باشد. اين شيوه مي تواند سريع ترين عمليات اطفاء بدون دخالت افرادباشد.
روش اطفاء موضعي براي مكان هايي كه مواد آتش گير متنوع بوده و صرف هزينه براي اطفاء عمومي توجيه نداشته باشد و همچنين براي محوطه هاي كوچكي كه اهميت بالايي داشته باشند مناسب است. مراكز فرمان، مخازن سوخت، اتاق هاي رنگ پاشي،دستگاه هاي توليدي از اين جمله اند.

سيستم نيمه دستي

اين سيستم داراي مخازن ثابت و افشانه قابل جابجايي است كه در مواقع لزوم به محل موردنظر هدايت مي گردد يا توسط شيلنگ و افشانه به شبكه حاوي CO2 متصل و عمليات اطفاء انجام مي گيرد. شيلنگ مورد استفاده بايد داراي تحمل فشار بالا (بيش از يك و نيم برابرفشار سيستم)، طول مناسب و افشانه مخصوص باشد و امكان مانور اطفاء بدون نياز به نزديك شدن به مركز حريق را ايجاد كند.
در برخي مكان ها كه به دلايل فني يا محدوديت هاي محلي امكان نصب و بكارگيري افشانه هاي ثابت وجود ندارد، براي غلبه براين مشكل مي توان از پاشنده هاي ثابتي كه امكان تغيير زاويه در جهات مختلف راداشته باشند كمك گرفت. به اين پاشنده ها مانيتور گفته مي شود.

فشار در شبكه مبتني برCO2

شبكه مبتني بر دي‌اكسيدكربن براي محوطه‌هاي بزرگ و كوچك داراي دو طراحي درتامين فشار مي‌باشد. اين دو محدوده شامل سيستم پر فشار كه فشاري حدود psi 750 و كم فشار حدود 300 psi در دماي 21 درجه سانتيگراداست، مي‌باشد. حداقل فشار لازم براي پاشش در محل افشانه نبايد از 150 psi كمتر باشد. براي جبران افتفشار ناشي از طول و اجزاي شبكه بايد محاسبات لازم انجام و به فشار رانش اوليه درابتداي سيستم اضافه شود
سيستم اطفاء اتوماتيک پودري

يكي از روش هاي متداول در اطفاء حريق استفاده از پودر شيميايي بصورت شبكه‌هاي اتوماتيك و نيمه اتوماتيك است.
براي استفاده از پودرها بايستي كليه ملاحظات تطابق پودر با نوع آتش در نظر گرفته شود. اطفاء حريق توسط پودر بصورت شبكه‌اي براي اماكني مناسب است كه حتي‌الامكان محل توقف افراد نبوده يا در هنگام اطفاء افراد از محل خارج شده باشند.

پودرهاي متداول اگرچه در يك بار مواجهه مسموميت زا نيستند اما در هنگام حريق مي توانند در تنفس و ديد افراد اختلال ايجاد نموده و با توجه به شرايط روحي افراد حادثه ديده مشكلات بعدي براي آنان ايجاد نمايند. نكته ديگر اين كه در محل به كارگيري پودر نبايستي درب ها و پنجره ها بيش از 5% سطوح جانبي وسعت داشته باشند، در غير اين صورت ميزان تاثير پودر كاهش مي يابد.

پودر شيميايي براي اطفاء حريق دسته هاي (A,B,C,F) كاربرد دارد. تركيب پودرهاي موسوم به ABC اغلب منوآمونيوم فسفات، بيكربنات سديم و بيكربنات پتاسيم است.

تركيبي كه با نام BC ارائه مي‌شود اغلب بيكربنات سديم است كه اين تركيب به قدرت نمك‌هاي پتاسيمي خاموش‌كننده نيست و همواره نوع پتاسيمي ارجحيت دارد.

پودرهايي كه براي استفاده عمومي است نبايد در دماي بالاي C°49 و رطوبت بالاي 50% به كار رود زيرا ايجاد خورندگي و چسبندگي نموده و پاك كردن آثار آن دشوار مي‌باشد.
در صورتي كه باقيمانده پودرها رطوبت بگيرد ممكن است بر روي فلزات اثر بگذارد.
استفاده از شبكه خاموش‌كننده حاوي پودر داراي محدوده مناسب دمايي براي گازهاي حامل مي‌باشد كه براي CO2 محدوده ( 0°C تا 48.9°C) و براي N2 محدوده (-40°C تا 48.9°C ) مناسب است. در خارج از اين محدوده مراقبت و نگهداري سيستم مشكل است.

شبكه پودر براي اطفاء حريق
استفاده از شبكه پودر براي اطفاء حريق به صورت‌هاي زير ممكن مي‌باشد:

1- پاشش عمومي
2- پاشش موضعي
3- پاشش نيمه دستي
4- پاشش با استفاده از مانيتور (ثابت)

در تمام روش‌هاي فوق‌الذكر، شبكه لوله‌هاي اطفاء خشك بوده و در شرايط عادي حاوي ماده اطفا کننده نمي‌باشند.
هنگام عمل با هدايت دستي يا بصورت اتوماتيك پودر با فشار لازم توسط گاز حامل در شبكه تزريق و بر روي حريق پاشيده مي‌شود.

شبكه پاشش عمومي

در اين شبكه كل فضاي يك كارگاه در طراحي مدنظر قرار مي‌گيرد. بنابراين بايد سيستم قابليت لازم براي تامين ميزان پودر با دبي وزني مناسب را داشته باشد. اين روش براي مكان‌هاي كوچك، محدود، بسته يا مكان‌هايي به كار گرفته مي‌شود كه بتوان افراد را بسرعت از محل خارج نمود.
ميزان تاثير اين روش وابسته به شرايط عمومي مكان موردنظر است زيرا جريان هواي ناشي از تهويه يا جريان طبيعي و همچنين سطوح بازشو مانند درب‌ها و پنجره‌ها تا حدود زيادي بر عملكرد آن اثر مي‌گذارند. لذا كليه عوامل مزاحم يا محدودكننده بايد در طراحي مدنظر قرار گيرند.

شبكه پاشش موضعي

در شبكه موضعي هر محدوده براي اطفاء حريق شامل يك محوطه يا فضاي محدود و اغلب كوچك مانند محفظه‌ها و مخازن مي‌باشد. در موضع‌هاي موردنظر براحتي مي‌توان طراحي لازم را پياده نموده و كارايي سيستم نيز تضمين كافي خواهد داشت.

پاشش نيمه دستي

در اين روش از شبكه اصلي پودر، شيرهاي برداشت متصل به شيلنگ پيش‌بيني مي‌گردد كه در هنگام عمليات با باز كردن مسير و با استفاده از شيلنگ و افشانه در مكان‌هاي موردنياز اقدام به اطفاء مي‌گردد.
مزيت اين روش متحرك بودن و قابليت تمركز عمليات اطفاء بر روي يك نقطه خاص مي‌باشد.

پاشش با استفاده از مانيتور (ثابت)

در برخي مكان‌ها بدلايل فني يا محدوديت‌هاي امكان نصب و بكارگيري پاشنده‌هاي پودر وجود ندارد، براي غلبه بر اين مشكل مي‌توان با استفاده از پاشنده‌هاي ثابتي كه امكان تغيير زاويه در جهات مختلف را داشته باشند كمك گرفت.
به اين پاشنده‌ها مانيتور گفته مي‌شود. استفاده از اين دستگاه بر روي خودروهاي آتش‌نشاني متداول است. مزيت اين روش اين است كه بدون نزديك شدن به محوطه حريق مي‌توان با فشار مناسب از فاصله دور مواد خاموش‌كننده را بر روي حريق پاشيد.

درجه تاثير پودر

براي بيان ميزان تاثير خاموش كنندگي پودرها آنها را در 4 گروه تقسيم بندي مي كنند:

درجه تاثير حداكثر
درجه تاثير بالا
بيش از ميانگين پودره
ميانگين تاثير پودرهاي متداول.

مشخصات شبكه پودر

لوله‌هاي مورد استفاده در شبكه حاوي پودر، فولاد گالوانيزه، استيل ضد زنگ، مس يا برنج مي‌باشد. لوله فولادي بايستي داراي تحمل فشار كافي بوده و در قطر 4 تا 8 اينچ، فشار 355psi را به خوبي تحمل نمايد. در شرايطي كه در تركيب هوا مواد خورنده يا رطوبت مزاحم نباشد استفاده از لوله فولادي سياه نيز مجاز است